اندازه گیری خاکستر مواد غذایی

اندازه گیری خاکستر مواد غذایی

اندازه گیری خاکستر مواد غذایی و خوراکی یکی از آزمون های تعیین کیفیت این دسته از مواد است. میزان خاکستر در مواد خوراکی نشان دهنده مقدار مواد معدنی و غیر آلی ماده خوراکی پس از حرف مواد آلی آن با استفاده از سوزاندن است. در نتیجه از طریق آزمون تعیین مقدار خاکستر می توان به اطلاعاتی از میزان مواد معدنی ماده خوراکی بدست آورد. در برخی از موارد این میزان نشان دهنده آلودگی های ماده غذایی مانند میوه ها است. در حقیقت از طریق بررسی دقیق خاکستر نیز می توان رد انواع فلزات و به خصوص فلزات سنگین را بدست آورد. در نتیجه به نوعی شاخصی برای کیفیت نیز می باشد. میزان بالای آن در برخی مواد مانند شکرها و نشاسته ها کیفیت پایین آنها را نشان می دهد. جدای از آلودگی ها، با مطالعه خاکستر می توان به میزان مواد مغذی در ماده خوراکی و تطابق آن با استانداردها نیز پی برد. به صورت کلی تا وجود ۵ درصد خاکستر در مواد خوراکی قابل قبول است. در صورت کهنه بودن ماده خوراکی این میزان ممکن است افزایش باید.

برای تعیین میزان خاکستر، ماده خوراکی در کوره سوزانده و اکسید می شود. در نتیجه مواد فرار آلی از نمونه خارج می شوند. در حین فرآیند سوزاندن ممکن است بخشی از مواد معدنی نیز از دست رود. این فرآیند معمولا در یک کوره و در دمای حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ درجه سانتی گراد انجام می شود. حرارت دهی تا زمانی که خاکستر یکدست سفید یا خاکستری ایجاد شود ادامه می باید. دو فرآیند برای تعیین خاکستر وجود دارد. یکی اندازه گیری خاکستر خشک و دیگری اندازه گیری خاکستر مرطوب. در روش خشک نمونه ها در دمای بالا در کوره و در حضور اکسیژن سوزانده می شود. در حالی که در روش مرطوب ماده توسط اسیدهای قوی اکسید می گردد. تکنیک خشک روش پرکاربرد و استانداردی است. همانگونه که بیان شد در این روش، نمونه در کوره و در دمای در دمای حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ درجه سانتی گراد سوزانده می شود. در شکل زیر تصویری از خاکستر بدست آمده پس از سوزاندن ماده غذایی نشان داده شده است.

روش کار در فرآیند اندازه گیری خاکستر خشک به این گونه است که ابتدا بوته ها را تمیز کرده و به مدت یک ساعت در کوره و در دمای حدود ششصد درجه قرار می دهند. پس از سرد شدن بوته و در شرایطی که رطوبت را جذب نکرده اند، بوته ها را وزن می کنند. دو گرم غذای خشک یا ۱۰ گرم غذای خشک نشده را برای فرآیند توزین می کنند. نمونه ها را اگر مرطوب هستند ابتدا در آون خشک می کنند. اگر ماده خوراکی بسیار غنی از کربوهیدرات است، ابتدا آنها را کربونیزه می کنند. سپس نمونه ها را در کوره حرارت می دهند. مدت زمان حرارت دهی معمولا تا حدود ۱۸ ساعت ممکن است ادامه یابد. اگر در بخشی از نمونه به دلیل اکسیداسیون ناقص لکه های سیاه کربنی ایجاد شد. نمونه را خنک کرده و بر روی لکه ها اسید نیتریک می ریزند و بعد مجددا نمونه ها را حرارت دهی می کنند. در نهایت نمونه ها را سرد کرده و مجددا بوته ها را وزن می کنند. از تفاضل وزن بدست آمده با وزن بوته ها، وزن خاکستر بدست می آید. درصد خاکستر ماده غذایی نیز از تقسیم وزن خاکستر به وزن اولیه نمونه و در نهایت ضرب کردن در ۱۰۰ بدست می آید.