آزمون میکروبی آب و پساب

آزمون میکروبی آب و پساب

آلوده بودن آب و منابع آبی به پاتوژن ها و یا میکروب های بیماری زا می تواند اثرات قابل ملاحظه ای بر سلامت انسان و جانوران و حتی گیاهان داشته باشد. پاتوژن‌های موجود در آب مانند باکتری‌ها، پروتوزوئرها و سایر دسته‌های میکروبی و همچنین ویروس‌ها موجب بروز بیماری‌های گوناگون از بیماری‌های خفیف تا شدید در انسان‌ها و به خصوص کودکان شوند. اگر چه ظهور بیماری‌های ناشی از آب آلوده عموماً مربوط به کشورهای فقیر و توسعه نیافته است، با این حال خطرات ناشی از پاتوژن‌ها برای کشورهای پیشرفته نیز تهدیدی جدی به حساب می‌آید. نگرانی‌ها تنها به شیوع و مرگ و میر انسان‌ها محدود نمی‌شود. اثربخشی و هزینه‌های روش‌های گندزدایی آب نیز مسئله مهمی است. آلوده کردن آب از طریق پساب ها به صورت غیر مستقیم نیز می تواند بر سلامت انسان ها اثر بگذارد. میکروب ها ممکن است از طریق گیاهان و آبزیان به انسان منتقل شوند. اثرات مخرب بر محیط زیست نیز بحث جداگانه ای است. همچنین کیفیت آب در منایع غیر آشامیدنی همچون چاه ها و استخرها نیز باید پالایش گردد.

در نتیجه پالایش کیفیت آب و فاضلاب یا پساب ها از اهمیت زیادی برخوردار است. آزمون های میکروبی آب و فاضلاب باید بر پایه استانداردهای ملی ایران انجام گردد. در این استانداردها راه حل های رفع مشکلات حضور آلودگی ها نیز ذکر شده است. آزمون های میکروبی باید در فواصل منظم زمانی انجام شود. شاخص های آلودگی نیز در استانداردها ذکر شده است. این امر به نوع آب و پساب و نیز محل آن بستگی دارد. به عنوان مثال برای منطقه هایی با آب و هوای معتدل و یا استوایی، شاخص آلودگی میکروب اشرشیاکلی است. برخی میکروب ها مربوط به شاخص آلودگی مدفوعی اند. مانند شاخص های کلیفرم و استرپتوکوک. 

در ادامه برخی از استانداردها ذکر شده است. برای آب آشامیدنی، در هر یک دهم لیتر میزان کلیفرم های گرماپای و یا اشرشیاکلی باید منفی باشد. این میزان برای مثلا آب  معدنی و یا بسته بندی متفاوت است و باید کمتر از یک باشد. این مقادیر برای استخرها نیز متفاوت است. بدیهی است که میزان میکروب ها می تواند در پساب ها بیشتر باشد. چنانچه کلیفرم کل در هر ۱۰۰ میلی لیتر باید کمتر از هزار باشد. 

میکروارگانیسم های متعددی در آزمون های میکروبی باید بررسی شوند. مهمترین آنها اشرشیا کلی یا همان ایکولای است. غلظت این میکروب در پساب ها و فاضلاب مدفوعی بسیار بالا است. این باکتری در روده جانوران مثل انسان زندگی می کنند. در آب این باکتری تکثیر نمی شود. در نتیجه وجود آن وجود یک منبع آلودگی را نشان می دهد که می تواند ناشی از فاضلاب یا وحود مدفوع حیواناتی مانند پرندگان باشد. وجود آن در آب آشامیدنی نشان دهنده منبعی برای آلودگی و یا عدم کارایی روش تصفیه آب بوده است. کلیفرم های گرماپای دسته مهم دیگری از میکروب های آلوده کننده آب است. در منابع آبی که آغشته به پساب ها و مواد تخمیری فاسد شده هستند با غلظت بالا یافت می شود. میزان این کلیفرم ها بسته به غلظت اشرشیاکلی دارد. در صورت غلظت بالای آن بهتر است میزان اشرشیاکلی نیز مطالعه شود. مزیت بررسی میزان این کلیفرم ها قابلیت تشخیص نسبتا ساده آنها است. کلیفرم ها به صورت کلی شاخص آلودگی میکروبی خوبی برای آب هستند که به صورت متناوب مورد استفاده قرار می گیرند. کلیفرم ها به باکتری هایی می گویند که در صورت وجود نمک های صفراوی و تخمیر لاکتوز و در دماهای حدود سی و پنج درجه و دیگر شرایط می توانند در مدت یک تا دو روز رشد کنند. استرپتوکوک های مدفوعی نیز در مدفوع انسان و جانوران یافت می شود و حضور آن نشان دهنده آلودگی به فاضلاب ها است. این گونه مقاومت بالایی در مقابل با خشکی دارد و در نتیجه غلظت آن پس از تعمیر لوله ها و شبکه توزیع یا ریزش های سطحی مورد بررسی قرار می گیرد. در نهایت مورد دیگری که معمولا اندازه گیری می شود، غلظت کلستریدیوم های احیاکننده سولفیت است. به دلیل مقاومت بیشتر این گونه ها به گندزداهایی مانند کلر، حضور آنها عدم کارایی مناسب روش گندزدا را نشان می دهد.