شناسایی بافت خاک

شناسایی بافت خاک

بافت خاک، اندازه نسبی ذرات تشکیل دهنده آن است. در واقع نشان دهنده ریزی و درشتی خاک است. بافت خاک بر اساس میزان اجزای بخش معدنی خاک تعیین می شود. این اجزاء عبارتند از شن (sand)، رس (caly) و سیلت (silt). این ذرات قطر کمتری از دو میلی متر دارند. شن بزرگترین جزء است و اندازه ای کمتر از دو میلی متر و بزرگتر از  پنجاه میکرومتر دارد. نفوذ پذیری شن در برابر آب زیاد است. در خاک های شنی اندازه حفرات خلل و فرج ها بزرگ است. این خاک ها راحت تر خشک می شوند و شخم زده می شوند. سیلت از شن کوچکتر است و قطری بین دو تا پنجاه میکرون دارد. فرم پذیری آن از شن بیشتر است. قدرت نگهداری آب سلیت بهتر از شن است.

کوچکترین جزء معدنی خاک رس است. اندازه رس ها کوچکتر از دو میکرومتر هستند. به دلیل بروز ترک های بزرگ در زمین های رسی عموما برای کشت مناسب نیستند. نگه داری آب در آنها بالا است. دیرتر خشک می شوند. با این حال غنی از مواد مغذی هستند. دو روش عموما برای تعیین بافت خاک استفاده می شود. روش لمسی و روش آزمایشگاهی. روش لمسی دقت بالایی ندارد. روش آزمایشگاهی را روش غربال گری یا رسوب گذاری نیز می گویند. در این روش درصد هر یک از اجزای معدنی گفته شده از خاک را بدست می آورند و سپس از طریق نمودار سه تایی نوع بافت خاک را مشخص می کنند. نمودار سه تایی یا مثلث بافت در شکل زیر نشان داده شده است.

پس از اینکه مقدار هر یک از اجزاء مشخص شد. موازی با اضلاع مثلث از غلظت مربوطه خط رسم می کنند. این خطوط در یک نقطه همدیگر را قطع می کنند. از روی مکان قطع کردن می توان نوع بافت را متوجه شد. با روش های دیگری همچون روش هیدرومتر نیز می توان نوع بافت را تعیین کرد. جهت برنامه ریزی برای افزایش محصول دانستن نوع بافت خاک می تواند بسیار تعیین کننده باشد. این امر برای تعیین روش آبیاری خاک نیز حائز اهمیت بالایی است.