مطالعه رهایش دارو از سیستم های دارورسانی

مطالعه رهایش دارو از سیستم های دارورسانی

مطالعه رهایش دارو از یک سیستم دارورسانی یکی از مطالعات لازم برای بررسی اثربخشی یک سیستم دارورسانی شده است. امروزه با گسترش سیستم های دارورسانی نوین و به خصوص نانوحامل ها، کارایی این سیستم های برای رهایش آهسته و هدفمند دارو مورد مطالعه قرار می گیرد. نوع مطلوب رهایش دارو به نوع حامل و هدف درمانی بستگی دارد. یکی از اهداف رهایش هوشمند دارو در بدن، حفظ غلظت دارو در پنجره درمانی برای زمان های طولانی تر است. منظور از پنجره درمانی، غلظتی از دارو است که اثرات درمانی بدون ایجاد عوارض خطرناک ایجاد می کند. بیشتر از غلظت پنجره درمانی منجر به بروز اثرات سمی و کمتر از آن اثربخشی دارو مناسب نیست. پنجره درمانی در شکل زیر ناحیه صورتی رنگ است. نمودار قرمز رنگ مربوط به رهایش های معمول است که غلظت دارو به عنوان مثال درخون بعد از تزریق بالا می رود و سپس به سرعت کاهش می یابد (اصطلاحا رهایش انفجاری). در این حالت در زمان کمی دارو در پنجره درمانی قرار می گیرد. سپس ممکن است تزریق جدید مورد نیاز باشد. این امر برای داروهایی که باید در زمانی کوتاه اثربخشی داشته باشند مناسب است.مانند مسکن های درد. با این حال برای بیماری های گوناگونی مطلوب است که غلظت دارو برای زمان طولانی در پنجره درمانی باشد. اصطلاحا در این شرایط رهایش به صورت آهسته و کنترل شده صورت می پذیرد.

سیستم های نوین دارورسانی نه تنها برای مهندسی رهایش دارو طراحی شده اند بلکه با رسانش دارو به محل بیماری در بدن عوارض جانبی دارو را کاهش و دوز درمانی موثرتری را به آن می رسانند. این سیستم ها همچنین داروها را در برابر تجزیه زود هنگام در بدن و حذف ناخواسته از طریق سیستم ایمنی یا دستگاه گوارش یا کلیه ها محافظت می کنند.

سامانه­های دارورسانی را این چنین تعریف کرده‌اند: سیستم‌های دارورسانی فرمولاسیون یا ابزاری هستند که توانایی ورود ترکیبات درمانی به بدن را داشته و می‌توانند اثربخشی و ایمنی آن‌ها را از طریق کنترل سرعت، مکان و زمان آزاد سازی دارو بهبود ببخشند. مزیت نانوسیستم های دارورسانی نه‌تنها به دلیل خواص منحصربه فرد نانومواد ناشی از ابعاد کوچک آن‌ها است بلکه به دلیل مجموعه خواصی است که تا به امروز در تحقیقات گوناگون به آن‌ها اشاره شده است. این خواص عبارتند از:

۱- توانایی رسانش هدفمند به ارگان‌ها یا بافت‌ها

۲- محافظت بیوشیمیایی داروها و افزایش پایداری و کاهش سمیت عمومی آن‌ها

۳- زمان ماندگاری در سیستم جریان خون بالا

۴- زیست تخریب پذیری

۵- قابلیت نگه داری و انبارکردن مناسب.

این موارد در کنار مزیت‌های کاهش ابعاد ذرات تا محدوده نانومتری به دلیل افزایش نسبت سطح به حجم و اثرات کوانتومی است. در نتیجه تا به امروز نانوسامانه­های دارورسانی متعددی معرفی و یا توسعه یافته‌اند. از جمله این سیستم‌ها می‌توان به ذرات پلیمری، لیپوزوم ها، میسل­ها، نانوژل ها، نانوالیاف­ها و نقاط کوانتومی نام برد. 

محور افقی زمانی است که سیستم داوررسانی مورد مطالعه قرار گرفته است. میزان داوری رهایش یافته در زمان های مشخص اندازه گیری شده و درصد رهایش یافته بر اساس تقسیم این مقدار به کل میزان دارو بدست می آید که میزان آن در محور عمودی نشان داده شده است. به عنوان مثال در نمودار بدست آمده در شرایط pH=۵/۶ (نمودار مشکی رنگ) پس از ۵۰ ساعت تنها ۲۰ درصد از دارو رهایش یافته است.